Bilim çağında yaşıyoruz. Milyonlarca genç bilim okuyor, binlerce üniversite bilim öğretiyor, ve yüzlerce makale onu konu ediniyor. Hatta sadece bilime adanan kablolu kanalımız bile var. Bilimdeki keşiflere dayanan teknolojinin içine dalmış durumdayız. Fakat bilim nedir, ve onu ilk uygulayan kimdir?
Bilim fiziksel dünyayı inceler. Sadece bir konu veya bir ilgi alanı değildir. O bir disiplindir ve bilimsel metod ile elde edilir. Bilimsel metod belirli bir metodolojiye bağlı kalarak yapılan araştırma sistemidir. En temel yapıda, bilimsel metod yedi basamak içerir:
1) gözlem
2) problemin veya sorunun ifadesi
3) hipotezin formulasyonu, veya probleme veya soruna muhtemel cevap sunma
4) deneyle hipotezin sınanması
5) deney sonuçlarının analizi
6) verinin yorumlanması ve sonucun formulasyonu
7) bulguların yayını
Elbette birileri bilimsel metoda bağlı kalmadan çalışabilir. Ancak, netice bilim değil, sözde-bilim (pseudoscience) veya çöp bilimdir.
Tarih boyunca, dünyanın birçok yerindeki bir çok insan bilimsel metod kullanmaksızın doğayı araştırdı. Öncekilerden böyle yapanların bazıları eski Yunanlardı. Aristo gibi bilginler doğa olayları üzerinde gözlemler yaptılar, fakat fikirlerini deneylerle test etmediler. Yerine, bulgularını destekleyecek mantık üzerinde durdular. Sonuç olarak, hatalı neticelere vardılar. Yüzyıllar sonra Yunanlıların hataları bilimsel metod kullanan bilginler tarafından ifşa edildi.
Galileo bir çokları tarafından ilk bilim adamı olarak düşünülür. Ancak, Galileo deneyler yapan veya bilimsel metodu takip eden ilk insan değildir. Avrupalı bilginler üçyüz yıldan beri deneyler yapmaktadır, hatta onüçünü yüzyılda deneyler yapan ingiltere doğumlu fransisken rahibi Roger Bacon'den beri. Bacon'un kitaplarından biri, Perspectiva (Optik) eski Yunanların görme ile ilgili fikirlerini reddetmektedir ve bilimsel metodun tüm yedi adımını kullanarak ışık ile yaptığı deneyler içermektedir.
Bacon'un Perspectiva eseri orjinal çalışma değildir. De aspectibus başlığındaki uzun bir eserin hulasasıdır. Perspectiva, De aspectibus'in yapısını takip eder ve deneyleri adım adım tekrar eder, bazen kelime kelime aynıdır. Mamafih, De aspectibus da orjinal bir eser değildir. O da Arapça yazılmış Kitāb el-Menāzir eserinin tercümesidir. 1021 senesinde yazılan Kitāb el-Menāzir, Roger Bacon'un muhtasarından 250 yıl önce gelmektedir. Bu çığır açan kitabın yazarı müslüman bilgin Ebū ‘Alī el-Hasan ibn el-Hasan ibn el-Heysem'dir.
965 yılında Basra'da doğan Ibni Heysem - Batı'da Alhazen veya Alhacen olarak bilinir - bir çok farklı alanda 200'den fazla kitap ve risale yazdı. Cebiri geometriye uygulayan ilk kişidir ve analitik geometri olarak bilinen matematiğin bir kolunun kurucusudur.
Bradley Steffens'ın eserinin kapağıİbni Heysem'in deneyi kullanması şüpheci mizacından ve İslam inancından kaynaklanmaktadır. Doğa hakkında gerçekleri keşfetmek için, muhakeme etti. Batlamyus'a Dair Şüpheler eserinde, "Doğrunun peşinde olan biri, eskilerin yazmalarını çalışan ve onlara tamamen güvenen değil, onlara şüphe ile yaklaşan ve onlardan elde etmek isteğini sorgulayan biridir, iddia ve ispat sunan biridir." yazmıştır.
Mesela, "Işık ve renkler havada karışmaz" hipotezini test etmek için, İbni Heysem dünya'nın ilk karanlık odasını yaptı, ışık ışınları delikte kesiştiğinde ne olduğunu gözlemledi ve sonuçları kaydetti. Bu sadece Kitāb el-Menāzir'deki düzinelerce deneyden biriydi.
Hipotezleri test etmek için doğrulanabilir deneylerin kullanımı üzerinde durmasıyla, İbni Heysem yeni bir araştırma sistemi - bilimsel metodoloji - oluşturdu ve tarih sahnesinde ilk bilim adamı olarak yer kazandı.
Bradley Steffens,
"http://ezinearticles.com/?Who-Was-the-First-Scientist?&id=637076" adresindeki yazının çevirisidir.
Bradley Steffens, "Ibn al-Haytham: First Scientist" eserinin yazarıdır. http://www.ibnalhaytham.net
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder