Unutulmaya Devam Eden İthaf

14 Mart 2011 tarihli yazı, 1885-1887 tarihleri arasında İstanbul'da görev yapan Amerika Birleşik Devletler Temsilcisi  Samuel S. Cox'un Diversions of a diplomat in Turkey [1] adlı kitabının Türkçe tercümesine dairdi.

Kitabın 1893 senesindeki baskısının kapağı

Kitabın başında Cox, Sultan II. Abdülhamid'e hitaben yazdığı Osmanlıca ve İngilizce mektupları, tercümede sadece Osmanlıcası (latinize edilmeden) verilmişti; İngilizcesi ise hiç tercüme edilmemişti. Bunun üzerine, mektubun İngilizcesini tercüme ederek neşretmiştim. Mektubun, Osmanlıca ve latinize edilmiş halleri ise aşağıdadır: 

Kitabın xii. sayfasında neşredilen mektubun Osmanlıcası.

Şehriyâr-ı ‘âlî-şiâr Şevketlû Mehâbetlû Sultân Abdülhamid Hân-ı Sânî hazretlerinin atebe-i ulyâ-i mülûkânelerine, 

Pây-i taht-ı saltanat-ı seniyyelerine iki sene devâm-ı müddet-i ikâmet-i çâkerânemde  meşhûdum olan arâziyye-i latîfe bendenize cidden hayretbahş olmakla berâber, memleketin vaz’iyyet-i tabi’iyyesi umûmî bir merkez-i ticâret olmağa müsta’id görünmüşdür. Nezd-i âlî-i Şehriyârîlerine me’mûriyyet-i sefâretde bulunduğum müddetçe memleketim hakkında  izhâr buyurulan âsâr-ı teveccüh ve nik-hâhi-i mülûkâneleri bendelerini garîk-i lücce-i hişyârî ve seâdet eylediği gibi çâkerleri ve zevcem câriyeleri hakkında râyegân buyrulan iltifat ve  ta’zimat-ı reh-i?-nüvâzî-i Şehriyârîleri her  ikimize bâis-i  fahr-ü şeref masdaku’l-gâye?  olmuştur. Nâil olduğum iş bû iltifat bendeleri şimdi bulunduğum me’muriyyet-i âcizânemin iştiğâlât-ı meyânında herbir yâd-ı  hâtırgüzâr-ı çâkerânem  olmakdadır. Amerika’ya avdet-i çâkerânemden  beri şarkın hâtırâ-i lezîzesi ve ale’l-husûs zât-ı şevket-simât-ı mükerremeleri ile cereyân eden münâsebât-ı çâkerânemin vecîbe-i şükranımı hiçbir vakt zihnimden çıkmamakdadır. Memâlik-i şâhânelerinin mürekkeb olduğu akvâm-ı muhtelifenin sûret-i teşekkül ve irâdesiyle hilâfete ve siyâsete hükümdâr-ı zî-şânı teb’a-ı şâhânlerinin imtizâc-ı menâfı’ına nasıl bir teyakkuz ve istikâmet ve mahâretle çalışmakda bulunduğuna dâir bir eser kaleme alarak eser-i mezkûrede şîme-i celîle-i Cenâb-ı Mülûkâneleri olan adâlet-i ma’rûfâne ile bekâ-i sulh-ı umûmî için meşhûd bâsıra için ittihâz olunan mesâi ve gayret-i insaniyet-perverâne-i şehriyârîlerinin bihakkın inzâr-ı âmmeye vüs’-i? sarf-ı mâ hasal gayret eylerim. İşbu eser-i çâkerânemin nâm-ı nâme-i Cenâb-ı Şehriyârîleriyle takdîmine inâyet ve müsâade-i seniyye-i Cenâb-ı mehâbetlerinin tevzi’ buyurulmasını istirhâma cür’et eylerim. Her halde ve kâtıbe-i ahvalde emr-ü fermân ve lütf-u bî pâyân Hazret-i Veliyy-ül emr efendimizindir.

an  Newyork / 5  Kânûnu Sânî 1887

Kulları Koks (Cox)

Referanslar

[1] Samuel S. Cox, Diversions of a diplomat in Turkey, New York:C.L. Webster, 1893. Kitabın pdf haline buradan ulaşılabilir.