Bir kaç gün evvel ezkiyâdan bir muharrir ile görüştüm. Eslâfımızın âsarı hakkında bir meclisde duyduğu şeyleri nakl etti: Güya âsar-ı mezkûrenin en çoğu sarf, nahv, mantık, me'âni; kelâm, fıkıh ve buna mümâsil fenlerin usul ve kavâidini şerh ve beyandan ve kısmen de fâide-i neşriyye hilâfında edâ’ ve izhâr-ı fazilete müteallık mebâhisden ibaret imiş! İdareye, siyasete, ictimaiyete dair hiç bir eserlerine tesadüf olunmuyormuş!
"İlm-i ahval-ı kütüb" ile iştiğal ettiğim cihetle bu babda mütaalamı sordu. Müstehdarâtıma binaen âsar-ı eslâf hakkındaki zan ve ikan doğru olmadığını ve buna delil-i kati olmak üzere netice-i tetebbuat-ı hâdıramı hâvi bir cedvel müdevvinât neşr edeceğimi kendisine söyledim.
Vakıa, sahaflarda ve sâir kitabçılarda o gibi efkara sapanları ilzâma medâr olacak âsara çokluk tesâdüf olunmuyor. Fakat, bir kere erbâb-ı hayrın yadigar kıymetdârı olan hazâin-i nefâis itlakına şayan bulunan umumî ve hususî kütübhaneler devam ve tetebbuata ikdâm olunsun. Kavâid-i maluma ile beraber siyasî, idarî, ictimaî her kısımda görülecek müdevvenât fart-ı hayreti mûceb olur.
Ne çare ki tetebbuat ve terakkiyata hâhişkar olanlar için her türlü âsarı tedarik itmek kütübhanelerde vakit geçirmek pek de mümkün olmadığı cihetle müellifât-ı sâlifenin enva' ve ecnâsına peyda-ı ıtla' bi't-tabi' kâbil olamaz. Bu sebeble eslâfın ehlâfa ni'am-ı murûsesi olan âsar ber-güzideleri herkes için bir fikr-i vâsi' hâsıl olamıyor. Gerçi zamanımızda iktisadı, ictimaı vesâir bir çok âsarın saha-i telifatı tezyin etmekte olduğu görülüyorsa da erbab-ı tetebbu’u müstefid etmekle beraber tezayüd-i malumata inkişaf-ı efkâra hâdim olan o müsüllü müdevvinât-ı sabıkanın mütaalası da ayrıca tenvir-i efkârı mûcib olur.
İşte terakkicüyan vatana bir hizmet-i naçizane olmak üzere o muharrire verdiğim sözü yerine getiriyor, şimdiye kadar fünun-u mebhusun anha hakkında müttali’ olabildiğim âsar-ı eslâfın isimlerini hâvi ber-vechi-zir bir cedvel neşr ediyorum. İş bu fünuna müteallık olub daire-i ittıla’ıma vüsul-u müyessir olmayan daha bir çok eserlerin mevcud olduğu şübhesizdir. Bunu da sâir hâdimîn-i marifet tedkik ve irâe ederlerse ahlafa bir himmet-i maarifmendâne ifâ etmiş olurlar. Cedvel-i mezkûre ser levha ittihaz ettiğim şu makalecik Derseadetde ve taşrada vücudlarıyla iftihar olunan hukukiyyun ve mütetebbinin daire-i mechuliyetinde kalan müellifat-ı müfideyi istifadegah-ı ename-i irâeye şevk ve himmetletini tahrik maksadına mebnidir. Ümid iderim ki naçizane açdığımız bu çığırda maarifperverân vatanımızın mesai-yi münevvereleri mütevaliyen incilâ pezîr olurda müştakîn-i ilm ve irfân olanların ve istikbalen memleketimize nâfia olacak malumatları bir kat daha tezayüd ve tevessü’ ider ve min Allahi’t-tevfîk.
Sene 1332
Referanslar
[1] Âdem Ceyhan, "Biyografi ve Bibliyografya Âlimi Bursalı Mehmed Tâhir Bey'in Eserleri", Celal Bayar üniversitesi Sosyal Bilimler, cild 8, sayı 2, s.1-16, 2010. Makaleye buradan ulaşılabilir.
[2] Muallim Vecî, Bursalı Tâhir Bey, Matbaa-i Orhaniye, 1334, s. 106-108. Bu kitaba buradan ulaşılabilir. Ayrıca kitapçığın sadeleştirilmiş hali için bkz. Gürbüz Deniz, "Bir Osmanlı Aydını Bursalı Mehmet Tahir Bey ve Siyaset'e Müteallik Âsâr-ı İslamiye adlı Risalesi", İslâmî Araştırmalar Dergisi, cild 12, sayı 1, s.59-64, 1999. Bu makaleye buradan ulaşılabilir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder